Ung thư phổi là một trong những loại ung thư phổ biến nhất trên thế giới. Mặc dù có nhiều phương pháp điều trị khác nhau như phẫu thuật, bức xạ và hóa trị, nhưng thuốc đích điều trị đang trở thành một phương pháp quan trọng trong điều trị ung thư phổi. Thuốc đích điều trị ung thư phổi được thiết kế để tấn công và tiêu diệt các tế bào ung thư cụ thể, giúp giảm thiểu các tác động xấu đến cơ thể và tăng khả năng sống sót của bệnh nhân.

Ung thư phổi là một căn bệnh gây ra bởi sự tăng sinh của các tế bào bất thường trong phổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nhiều nước. Tại Việt Nam, ung thư phổi cũng đang trở thành một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, với tần suất mắc tăng đến 2-3 lần trong những năm gần đây.

Nguyên nhân gây ung thư phổi chủ yếu là hút thuốc lá, tiếp xúc với các hóa chất độc hại, bị nhiễm khói bụi và di truyền. Bệnh có thể phát hiện sớm nếu sử dụng các phương pháp chẩn đoán như chụp X-quang, siêu âm hoặc máy CT.

Các phương pháp điều trị ung thư phổi

Các phương pháp điều trị ung thư phổi bao gồm phẫu thuật, bức xạ và hóa trị. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, thuốc đích trị đã trở thành một phương pháp điều trị quan trọng cho ung thư phổi.

Thuốc đích trị (targeted therapy) là một loại điều trị ứng dụng công nghệ tiên tiến, nhằm tấn công và tiêu diệt các tế bào ung thư cụ thể. Các thuốc đích trị được thiết kế để tương tác với một hoặc nhiều mục tiêu đặc biệt trên bề mặt của tế bào ung thư, từ đó ngăn chặn sự phát triển và lây lan của tế bào ung thư.

Thuốc đíchđiều trị ung thư phổi

Định nghĩa và tính chất của thuốc đích điều trị ung thư phổi

Thuốc đích điều trị ung thư phổi là một dạng thuốc được thiết kế để nhắm đến một mục tiêu cụ thể trên bề mặt của tế bào ung thư. Trong khi các phương pháp truyền thống như hóa trị và bức xạ có tác dụng tấn công cả tế bào khỏe mạnh lẫn tế bào ung thư, thuốc đích trị tập trung vào các tế bào ung thư và giảm thiểu tác dụng phụ đến tế bào khỏe mạnh.

Các loại thuốc đích điều trị ung thư phổi

Hiện nay, có nhiều loại thuốc đích điều trị ung thư phổi được sử dụng như:

Các kháng thể đối với tiên khuẩn (EGFR)

Các kháng thể đối với ALK

Các kháng thể đối với ROS1

Các kháng thể đối với RET

Các kháng thể đối với MET

Các chất ức chế tirosine kinase (TKI)

Các chất ức chế VEGF

Các chất ức chế PD-1/PD-L1

Cơ chế hoạt động và tác dụng của thuốc đích điều trị

Mỗi loại thuốc đích điều trị ung thư phổi có cơ chế hoạt động khác nhau. Tuy nhiên, chúng đều tập trung vào các tế bào ung thư cụ thể để ngăn chặn sự phát triển và lây lan của chúng. Ví dụ, các kháng thể đối với tiên khuẩn (EGFR) nhắm đến các tế bào ung thư có đặc điểm khuyết tửng của tiên khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của chúng. Các chất ức chế tirosine kinase nhắm đến một số loại protein cần thiết cho sự phát triển của tế bào ung thư, giúp ngăn chặn sự phát triển của chúng.

Các loại thuốc đích điều trị ung thư phổi được thiết kế để tấn công một mục tiêu cụ thể trên bề mặt của tế bào ung thư phổi, giúp giảm thiểu tác dụng phụ đến tế bào khỏe mạnh và tăng cường hiệu quả điều trị. Dưới đây là một số loại thuốc đích điều trị ung thư phổi phổ biến:

Kháng thể đối với tiên khuẩn (EGFR)

EGFR là một protein nằm trên bề mặt của tế bào ung thư phổi, có vai trò quan trọng trong sự phát triển của chúng. Các kháng thể đối với tiên khuẩn (EGFR) nhắm đến các tế bào ung thư có đặc điểm khuyết tửng của tiên khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của chúng. Các kháng thể đối với tiên khuẩn được sử dụng để điều trị ung thư phổi không nhỏ tế bào vành và ung thư phổi biểu mô chuyển hóa.

Các loại kháng thể đối với tiên khuẩn bao gồm cetuximab, panitumumab, necitumumab và gefitinib. Các thuốc này có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các chế phẩm khác như hóa trị hoặc phẫu thuật.

Kháng thể đối với ALK

ALK là một protein nằm trên bề mặt của một số tế bào ung thư phổi. Các kháng thể đối với ALK nhắm đến sự phát triển của các tế bào ung thư phổi có chứa gen ALK đột biến. Đây là một phương pháp điều trị hiệu quả cho ung thư phổi ALK-đột biến.

Các loại kháng thể đối với ALK bao gồm crizotinib, ceritinib, alectinib và brigatinib. Chúng có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các chế phẩm khác như hóa trị hoặc phẫu thuật.

Kháng thể đối với ROS1

ROS1 là một protein nằm trên bề mặt của một số tế bào ung thư phổi. Các kháng thể đối với ROS1 nhắm đến sự phát triển của các tế bào ung thư phổi có chứa gen ROS1 đột biến. Đây là một phương pháp điều trị hiệu quả cho ung thư phổi ROS1-đột biến.

Các loại kháng thể đối với ROS1 bao gồm crizotinib và entrectinib. Chúng có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các chế phẩm khác như hóa trị hoặc phẫu thuật.

Kháng thể đối với RET

RET là một protein nằm trên bề mặt của một số tế bào ung thư phổi. Các kháng thể đối với RET nhắm đến sự phát triển của các tế bào ung thư phổi có chứa gen RET đột biến. Đây là một phương pháp điều trị mới cho ung thư phổi RET-đột biến.

Các loại kháng thể đối với RET bao gồm selpercatinib và pralsetinib. Chúng có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các chế phẩm khác như hóa trị hoặc phẫu thuật.

Chất ức chế tirosine kinase (TKI)

Các chất ức chế tirosine kinase (TKI) là một loại thuốc đích điều trị ung thư phổi khác, hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của enzyme tirosine kinase, một protein cần thiết cho sự phát triển của tế bào ung thư phổi. Các chất ức chế TKI có thể được sử dụng để điều trị ung thư phổi không nhỏ tế bào vành.

Các loại chất ức chế TKI bao gồm erlotinib, afatinib, osimertinib, crizotinib và sunitinib. Chúng có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các chế phẩm khác như hóa trị hoặc phẫu thuật.

Chất ức chế VEGF

VEGF là một protein cần thiết cho sự phát triển của mạch máu mới, giúp cung cấp dưỡng chất cho tế bào ung thư phổi. Các chất ức chế VEGF hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của protein VEGF, giúp ngăn chặn sự phát triển của mạch máu mới và giảm thiểu khối lượng của tế bào ung thư phổi.

Các loại chất ức chế VEGF bao gồm bevacizumab, ramucirumab và aflibercept. Chúng có thể được sử dụng đơn độc hoặc kết hợp với các chế phẩm khác như hóa trị hoặc phẫu thuật.

Chất ức chế PARP

PARP là một enzyme có vai trò quan trọng trong việc sửa chữa DNA trong tế bào. Các chất ức chế PARP hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của enzyme này, gây tổn hại đến DNA và dẫn đến sự chết của tế bào ung thư phổi.

Các loại chất ức chế PARP bao gồm olaparib, niraparib và rucaparib. Chúng được sử dụng để điều trị ung thư phổi biểu mô chuyển hóa và ung thư phổi nhỏ tế bào vành.

Chất ức chế FGFR

FGFR là một loại protein nằm trên bề mặt của một số tế bào ung thư phổi. Các chất ức chế FGFR hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của protein này, giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư phổi.

Các loại chất ức chế FGFR bao gồm pemigatinib và infigratinib. Chúng được sử dụng để điều trị ung thư phổi biểu mô chuyển hóa và ung thư phổi nhỏ tế bào vành.

Chất ức chế MET

MET là một loại protein nằm trên bề mặt của một số tế bào ung thư phổi. Các chất ức chế MET hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của protein này, giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư phổi.

Các loại chất ức chế MET bao gồm capmatinib. Chúng được sử dụng để điều trị ung thư phổi nhỏ tế bào vành.

Chất ức chế CDK4/6

CDK4/6 là một loại protein có vai trò quan trọng trong sự phát triển của tế bào ung thư phổi. Các chất ức chế CDK4/6 hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của protein này, giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư phổi.

Các loại chất ức chế CDK4/6 bao gồm abemaciclib, palbociclib và ribociclib. Chúng được sử dụng để điều trị ung thư phổi biểu mô chuyển hóa.

Tác dụng phụ của thuốc đích điều trị

Các tác dụng phụ của thuốc đích điều trị ung thư phổi có thể bao gồm mệt mỏi, nôn mửa, tiêu chảy, tăng huyết áp, phù và suy tim. Tuy nhiên, tác dụng phụ này thường ít nghiêm trọng hơn so với các tác dụng phụ của phương pháp điều trị truyền thống như hóa trị và bức xạ.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc đích điều trị ung thư phổi

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc đích điều trị ung thư phổi bao gồm đặc điểm của bệnh nhân và đặc tính của thuốc. Việc xác định đúng đặc điểm của bệnh nhân như tuổi, giới tính, trạng thái sức khỏe và tiến trình bệnh sẽ giúp điều chỉnh liều lượng và thời gian sử dụng thuốc phù hợp với từng trường hợp cụ thể. Đặc tính của thuốc như khả năng tiếp cận và tác dụng tối ưu trên tế bào ung thư cũng là yếu tố quan trọng để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Các nghiên cứu và phát triển thuốc đích điều trị ung thư phổi

Việc nghiên cứu và phát triển thuốc đích điều trị ung thư phổi là một hướng phát triển quan trọng trong điều trị ung thư phổi trong tương lai. Các nhà nghiên cứu đang tập trung vào việc tìm kiếm các mục tiêu mới trên bề mặt của tế bào ung thư, từ đó tạo ra các thuốc đích điều trị hiệu quả hơn. Hơn nữa, các nghiên cứu cũng đang tập trung vào việc kết hợp các phương pháp điều trị khác nhau để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Kết luận

Thuốc đích điều trị ung thư phổi là một phương pháp điều trị quan trọng cho ung thư phổi, giúp giảm thiểu các tác động xấu đến cơ thể và tăng khả năng sống sót của bệnh nhân. Việc sử dụng các loại thuốc đích điều trị phù hợp với từng trường hợp cụ thể, điều chỉnh liều lượng và thời gian sử dụng phù hợp là rất quan trọng để đạt được hiệu quả tối ưu.

Tác giả bài viết: Dược sĩ Nguyễn Thu Trang, Đại Học Dược Hà Nội